Αυτοψία γενικού γραμματέα Δημοσίων Έργων και περιφερειάρχη Θεσσαλίας στα έργα για τη μεταφορά νερού από τον Αχελώο

Στράτος Σιμόπουλος: «Η υπόθεση «Αχελώου» πρέπει να ξαναζωντανέψει»

Κώστας Αγοραστός: «Η μοναδική λύση για να αποφευχθεί η περιβαλλοντική καταστροφή είναι η συνέχιση των έργων»

Το ιστορικό του έργου και οι μετέπειτα ενέργειες για τη συνέχιση των έργων

Αυτοψία σε ένα έργο ζωτικής σημασίας για τη Θεσσαλία πραγματοποίησαν ο γενικός γραμματέας κ. Στράτος Σιμόπουλος με τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κώστα Αγοραστό. Πρόκειται για το έργο μεταφοράς νερού από τον άνω ρου του Αχελώου, που εκτελούνται υπό την επίβλεψη της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Συγκεκριμένα επισκέφτηκαν το φράγμα Συκιάς, τη σήραγγα μεταφοράς και τα έργα στη Δρακότρυπα Μουζακίου.

Όπως ανέφερε ο κ. Σ. Σιμόπουλος: «Μαζί με τον περιφερειάρχη επισκεφθήκαμε το ημιτελές έργο μεταφοράς ποσότητας νερού από τον Αχελώο, για το οποίο το Ελληνικό Δημόσιο έχει ήδη δαπανήσει (με σημερινές τιμές) 1,2 δις ευρώ και συνεχίζει να δαπανά για τη συντήρησή του, ώστε να αποτραπεί τυχόν κατάρρευση της σήραγγας, η οποία μπορεί να δημιουργήσει πολύ μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα. Η υπόθεση «Αχελώου» πρέπει να ξαναζωντανέψει, παίρνοντας βέβαια υπόψη και τις οικολογικές παραμέτρους αλλά και τις ευαισθησίες των κατοίκων των γειτονικών νομών της Θεσσαλίας».

Από την πλευρά του ο κ. Κ. Αγοραστός ευχαρίστησε τον κ. Σιμόπουλο για την σημερινή του επίσκεψη και σημείωσε τα εξής. «Αυτό δείχνει έμπρακτα το ενδιαφέρον αλλά και την σοβαρή δουλειά που επιτελείται στο υπουργείο διότι εάν δεν έχεις εικόνα των προβλημάτων, δεν μπορείς να πάρεις και σωστές αποφάσεις. Στο σημείο που βρίσκονται τα έργα του Αχελώου, μια λύση υπάρχει, η συνέχιση των έργων. Δεν υπάρχει καμία άλλη λύση. Η συνέχιση τους είναι περιβαλλοντικά συμφέρουσα, βιώσιμη και οπωσδήποτε θετική για την οικονομία, για το περιβάλλον, αλλά και για τα υδατικά συστήματα της Θεσσαλίας. Συνεπώς όλοι εκείνοι οι οποίοι μιλούν εξ αποστάσεως, όλοι εκείνοι οι οποίοι αποφασίζουν για τον Αχελώο, όλοι εκείνοι οι όποιοι κρίνουν τον Αχελώο, πρέπει να έρθουν να δουν από κοντά τα έργα και σε πιο σημείο βρίσκονται σήμερα, να συνυπολογίσουν τα χρήματα που έχουν δαπανηθεί από εθνικούς πόρους, δηλαδή από το υστέρημα του Ελληνικού λαού, αλλά ταυτόχρονα να δουν και την προοπτική. 

Ενδεχόμενο σταμάτημα των έργων του Αχελώου δημιουργεί οικολογική, περιβαλλοντική στρέβλωση και μελλοντικά πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή. Και δεν κινδυνολογούμε, ακριβολογούμε. Το έργο αυτό άντεξε πολύ ως σταματημένο. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα με ένα τυχαίο γεγονός μπορεί να δημιουργηθεί μεγάλη καταστροφή στην περιοχή».

Ο περιφερειάρχης ζήτησε επιτάχυνση των διαδικασιών (Υπουργική Απόφαση για τα Σχέδια Διαχείρισης, ολοκλήρωση τεχνικών και περιβαλλοντικών μελετών για Συκιά) και πλήρη προετοιμασία ώστε να είναι όλα έτοιμα για να επανεκκινήσουν τα έργα στον Αχελώο.

Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά μέχρι σήμερα έχουν δαπανηθεί από εθνικούς πόρους για το έργο αυτό 635.000.000 € (1,2 δις ευρώ με σημερινές τιμές), ενώ το συνολικό ποσοστό ολοκλήρωσης φτάνει στο 75%. Αναλυτικά το Υπουργείο Ανάπτυξης και Υποδομών έχει δαπανήσει για τα «έργα μερικής μεταφοράς νερού του άνω ρου του πόταμου Αχελώου προς Θεσσαλία», περίπου 340.000.000 €. Ενώ για το φράγμα της Μεσοχώρας μαζί με τον Υδροηλεκτρικό σταθμό αυτού έχουν δαπανηθεί από τη ΔΕΗ Α.Ε. περίπου 295.000.000 €. Παρ’ όλες τις δυσκολίες τα έργα προχώρησαν και ολοκληρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό (Μεσοχώρα 95%, Συκιά 65%, σήραγγα μεταφοράς 85%.

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΟ

Στα πλαίσια των έργων μεταφοράς νερού από τον άνω ρου του Αχελώου προς τη Θεσσαλία, ήταν μέχρι το 2010 εν ενεργεία δύο εργολαβίες, και συγκεκριμένα η πρώτη αφορούσε την αποπεράτωση του Φράγματος Συκιάς προϋπολογισμού 170 εκατ. ευρώ. Αντικείμενο αυτής της εργολαβίας ήταν η ολοκλήρωση του φράγματος με ύψος 165 μ., όγκο 11,6 εκατομμύρια κυβικά μέτρα και η χωρητικότητα του ταμιευτήρα του είναι περίπου 530 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Επίσης η κατασκευή της πρόσθετης σήραγγας μεταφοράς, που έχει μήκος 1.400 μ. και διάμετρο 12 μ.

Η δεύτερη εργολαβία αφορούσε τη σήραγγα μεταφοράς νερού από τον Αχελώο προς τη Θεσσαλία προϋπολογισμού 121 εκατ. ευρώ με αντικείμενο της εργολαβίας την κατασκευή σήραγγας μήκους 17,4 χλμ. για τη μεταφορά νερών του άνω ρου του ποταμού Αχελώου προς την Θεσσαλία. Η εργολαβία αυτή περαιώθηκε (βεβαίωση περαίωσης εργασιών 6-11-2009) και παραλήφθηκε, χωρίς να ολοκληρωθεί το αρχικό συμβατικό αντικείμενο του έργου, κυρίως διότι στην πορεία κατασκευής προέκυψαν σημαντικές αποκλίσεις, προς το δυσμενέστερο, από τις προβλέψεις της μελέτης δημοπράτησης, με αποτέλεσμα τον ανασχεδιασμό κατασκευής του έργου και την απαίτηση σημαντικών πρόσθετων δαπανών για την εκτέλεση των απρόβλεπτων αυτών εργασιών. Έτσι οι εργασίες, που υπολείπονται για την ολοκλήρωση του έργου, είναι τα έργα υδροληψίας, το φρεάρ θυροφραγμάτων (βάση, σκυροδέματα σύνδεσης με σήραγγα μεταφοράς και οικίσκο κάλυψης), το φρέαρ ανάπλασης (βάση, εκσκαφή, υποστήριξη και τελική επένδυση θόλου, εκσκαφή, υποστήριξη και τελική επένδυση φρέατος) και η τελική επένδυση της σήραγγας, από οπλισμένο σκυρόδεμα, σε μήκος 12 χλμ. περίπου, (Χ.Θ. 11+964 έως Χ.Θ. 0+100).

Οι εργασίες κατασκευής της τελικής επένδυσης αποτελούσαν το αντικείμενο σχετικής εργολαβίας, προϋπολογισμού 65.000.000 €, η οποία δημοπρατήθηκε στις 22-9-2009 αλλά τελικά ακυρώθηκε γιατί μεσολάβησε η υπ’ αριθ.141/2010 απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας. Η απόφαση αυτή είχε ως αποτέλεσμα την διάλυση της εργολαβίας του φράγματος Συκιάς (η εργολαβία της διάνοιξης της σήραγγας Αχελώου είχε ήδη περαιωθεί), προϋπολογισμού 65 εκ. ευρώ για την ολοκλήρωση της τελικής επένδυσης της σήραγγας Αχελώου σε μήκος 12 χλμ. αυτής, (τα υπόλοιπα 5,5 χλμ. είχαν επενδυθεί από την αρχική εργολαβία).

Επιπλέον, η απόφαση αυτή δημιούργησε και μια σειρά τεχνικών προβλημάτων σε θέματα τόσο ασφάλειας, όσο και τεχνικού κινδύνου στα ήδη εκτελεσμένα έργα, που εξ αιτίας της απότομης διακοπής των εργασιών έμειναν ημιτελή και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης.

Για το λόγο αυτό το πρώην ΥΠ.Ο.ΜΕ.ΔΙ. προκειμένου να διερευνηθούν και να αντιμετωπισθούν τα προαναφερθέντα ζητήματα για την προστασία των εκτελεσμένων έργων από τον κίνδυνο εκτεταμένων καταστροφών προχώρησε, μετά από σύμφωνη γνωμοδότηση του Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, στη συγκρότηση δύο ομάδων ειδικών εμπειρογνωμόνων διεθνούς φήμης, μία για τη σήραγγα μεταφοράς και μία για το φράγμα Συκιάς. Επίσης συγκροτήθηκε και μια τρίτη ομάδα εμπειρογνωμόνων με σκοπό τη διερεύνηση των τυχόν περιβαλλοντικών επιπτώσεων των μέτρων, που θα πρότειναν οι δύο προαναφερθείσες ομάδες εμπειρογνωμόνων.

Πράγματι οι ομάδες των εμπειρογνωμόνων της σήραγγας και του φράγματος, μετά από σχετική διερεύνηση του θέματος, συνέταξαν εκθέσεις στις οποίες προτείνουν επεμβάσεις στα ήδη εκτελεσθέντα έργα με τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων που είναι απαραίτητα και επιβεβλημένα για τη διασφάλισή τους από το ενδεχόμενο αστοχίας και καταστροφής τους για την αποτροπή των κινδύνων όπου απαιτείται.

Σ’ αυτές τις εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης στηρίχθηκαν οι αιτήσεις του Υπουργού Υ.ΠΟ.ΜΕ.ΔΙ. που κατατέθηκαν ενώπιον της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας και με τις οποίες ζητήθηκε η ανάκληση της απόφασης αναστολής των εργασιών τόσο για τη σήραγγα μεταφοράς νερού από τον Αχελώο προς Θεσσαλία, όσο και για το φράγμα Συκιάς. Η αίτηση για τη σήραγγα κατατέθηκε στις 11-10-2010, ενώ για το φράγμα στις 11-4-2011.

Σε συνέχεια της πρώτης αιτήσεως, εκδόθηκε στις 18-4-2011 η υπ’ αριθ. 268/2011 απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας και η οποία επιτρέπει τη λήψη προσωρινών μέτρων στη σήραγγα, καθώς επίσης και τη λήψη κατά περίπτωση παρόμοιων μέτρων στο μέλλον, υπό την προϋπόθεση ότι πρόκειται για προσωρινά υποστηρικτικά μέτρα. Για τη δεύτερη αίτηση δεν έχει ακόμα εκδοθεί απόφαση από το ΣτΕ.

Μετά την προαναφερθείσα απόφαση δημοπρατήθηκε στις 9-8-2011 η εργολαβία: «Επείγοντα μέτρα υποστήριξης της σήραγγας μεταφοράς Αχελώου προς Θεσσαλία», προϋπολογισμού 14.500.000 € που έχει σαν αντικείμενο την κατασκευή των μέτρων προσωρινής υποστήριξης της διανοιγμένης σήραγγας μεταφοράς νερού Αχελώου στο ανεπένδυτο τμήμα αυτής, μήκους 12 χλμ. (Χ.Θ. 0+000 έως Χ.Θ. 12+000). Η ανάθεση κατασκευής του έργου στην μειοδότρια εργοληπτική επιχείρηση “Impregilo S.p.A." εγκρίθηκε στις 9-9-2011 και η σχετική σύμβαση υπογράφηκε στις 1-12-2011 για συνολικό ποσό 9.400.290,72 € (με ΦΠΑ).

Εν τω μεταξύ το ΣτΕ (με την υπ’ αριθ. 3053/2009 απόφασή του) είχε αποστείλει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο 14 προδικαστικά ερωτήματα, ώστε μετά να αποφανθεί οριστικά για το σύνολο του έργου της μεταφοράς τμήματος υδάτων του ποταμού Αχελώου, ενώ το ΥΠΕΚΑ προχώρησε στην προκήρυξη των σχεδίων διαχείρισης των υδάτων των διαμερισμάτων Θεσσαλίας, Ηπείρου και Στερεάς Ελλάδας, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Νόμο 3199/2003 «Προστασία και διαχείριση των υδάτων – Εναρμόνιση με την οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000».

Στις 11-9-2012 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) εξέδωσε την απόφασή του που αφορά τα δεκατέσσερα (14) προδικαστικά ερωτήματα που παρέπεμψε το Συμβούλιο της Επικρατείας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με την ερμηνεία των οδηγιών 2000/60 για τα ύδατα, 85/337 για την Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, 2001/42 για την Στρατηγική Εκτίμηση Επιπτώσεων, 92/43 για τους Οικοτόπους και 79/409 για τα Πτηνά, που έχουν εφαρμογή στην περίπτωση της μερικής μεταφοράς νερού του Αχελώου προς τη Θεσσαλία.  Η προαναφερόμενη απόφαση του ΔΕΕ κρίνεται θετική για την τύχη του έργου και δεσμεύει τον Εθνικό Δικαστή.

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟ ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Από το ΥΠΕΚΑ και σύμφωνα με τις διατάξεις της παραπάνω εθνικής νομοθεσίας, για την κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης έχουν προκηρυχθεί από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων και βρίσκονται σε εξέλιξη 6 μελέτες από τις οποίες προκύπτουν τα Προσχέδια Διαχείρισης των Υδάτινων Πόρων των Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας. Για τα προσχέδια αυτά προβλέπεται διαβούλευση τουλάχιστον 6 μηνών με σκοπό την οριστικοποίηση και θεσμοθέτηση των Σχεδίων Διαχείρισης για κάθε Υδατικό Διαμέρισμα της χώρας.

Τα Προσχέδια Διαχείρισης των Υδατικών Διαμερισμάτων της Δ. Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας και Ηπείρου, ολοκληρώθηκαν στις 02 Ιουλίου 2012. Η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης αυτών των Προσχεδίων ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2012 και η  έγκριση των Σχεδίων Διαχείρισης των Υδατικών Διαμερισμάτων της Δ. Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας και Ηπείρου, αναμένεται στο τέλος του α’ εξαμήνου του 2013.

Εν τω μεταξύ έχουν προκύψει τα παρακάτω ζητήματα :

Α.        Σύμφωνα με τα υπό έγκριση σχέδια διαχείρισης των υδάτων των διαμερισμάτων Θεσσαλίας, Ηπείρου και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, ο μεταφερόμενος όγκος υδάτων από τον ταμιευτήρα Συκιάς προς τη Θεσσαλική πεδιάδα προβλέπεται να είναι 250 εκατ. κ.μ. ανά έτος (έναντι των αρχικά 1.100 εκατ. κ.μ. και των 600 εκατ. κ.μ. στη συνέχεια).

Πρέπει επομένως να εξετασθεί και να διερευνηθεί η δυνατότητα τροποποίησης του υφιστάμενου σχεδιασμού του φράγματος Συκιάς. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να ανατεθεί μελέτη για τη διερεύνηση του ζητήματος και την υποβολή προτάσεων. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής θα πρέπει να εξετασθεί η δυνατότητα ταπείνωσης της ανωτάτης στάθμης του ταμιευτήρα Συκιάς, ώστε και η έκταση των απαιτούμενων απαλλοτριώσεων στη λεκάνη κατάκλυσης να μειωθεί και κυρίως να αποφευχθεί η ανάγκη κατασκευής του περιφράγματος προστασίας της Ι.Μ. Αγίου Γεωργίου Μυροφύλλου, η οποία αναμένεται να είναι ιδιαίτερα  δαπανηρή (περίπου 40.000.000 €).

Σημειώνεται ότι τελικά θα πρέπει ο τροποποιημένος σχεδιασμός να μελετηθεί σε επίπεδο κατάλληλο για τη σύνταξη νέας μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και για την έκδοση νέων Περιβαλλοντικών όρων για τα έργα αυτά.

Β.        Επειδή τόσο στην απόφαση του ΔΕΕ της 11ης Σεπτεμβρίου 2012 επί των δεκατεσσάρων προαναφερομένων προδικαστικών ερωτημάτων του ΣτΕ, όσο και στην πρόσφατη εισήγηση επί της συζήτησης του θέματος στο ΣτΕ, σημειώνεται η έλλειψη στοιχείων πρόσφατων καταγραφών φυσικού περιβάλλοντος, στις περιοχές των έργων του ποταμού Αχελώου, θα πρέπει να εκπονηθεί Οικολογική Μελέτη Βάσης (ΟΜΒ), που θα καλύπτει το σύνολο των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος για τις περιοχές αυτές. Η μελέτη αυτή είναι απαραίτητη για τη νέα περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων του Αχελώου. Με απόφαση του ΥΠΟΜΕΔΙ εγκρίθηκε η διάθεση πίστωσης διακοσίων σαράντα έξι χιλιάδων (246.000) ευρώ (με Φ.Π.Α.) για την προκήρυξη της μελέτης «Οικολογική μελέτη βάσης (ΟΜΒ) στην περιοχή κατασκευής των έργων μεταφοράς νερού του ποταμού Αχελώου». Ο διαγωνισμός πραγματοποιήθηκε στις 30-5-2013 και η εκπόνηση της μελέτης ξεκινά στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Τα ανωτέρω θα πρέπει να υλοποιηθούν πριν από τη σύνταξη της νέας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων και ανεξαρτήτως της απόφασης που θα εκδώσει το ΣτΕ, η οποία δεν θα επηρεάζει την τελική έκβαση του έργου.